Porto – wino, które zaskakuje

Bez względu na to, czy szukasz czegoś na specjalną okazję, czy rozglądasz się za codziennym winem, kieliszek porto zawsze będzie dobrym wyborem. Chociaż na ogół kojarzy się jedynie z deserowym winem, ma znacznie więcej do zaoferowania – występuje aż w 52 odmianach, może być nie tylko czerwone, ale i różowe oraz białe, a jego poziom słodyczy znacznie różnić się od siebie. To wino, które zdecydowanie może Cię miło zaskoczyć.

Porto jest wzmacnianym winem, które produkuje się na północy Portugalii, w Górnej Dolinie Douro. To jeden z najstarszych wyznaczonych i chronionych regionów winiarskich na świecie (wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO), który położony jest ok. 100 km od słynnego miasta Porto. Choć swoją nazwę wino zawdzięcza właśnie tej miejscowości, to w rzeczywistości nigdy nie było tam wytwarzane. W Porto głównie nim handlowano.

Podobnie jak sherry oraz wermut, porto jest winem wzmacnianym – podczas produkcji dodaje się do niego spirytus destylowany, w szczególności gronowy, taki jak koniak lub brandy. W efekcie wino ma 19-21% zawartości alkoholu – dla porównania, wina niewzmacniane mają średnio 12-14% ABV.

Jak powstaje porto?

To portugalskie wino powstaje z różnych rodzajów winorośli, a głównymi odmianami są: touriga franca, touriga nacional, tinta barocca, tinto cão, a także tinta roriz, która często występuje też pod nazwą tempranillo. Do białego porto zaś używa się szczepów: donzelinho branco, folgasão, gouveio, asgana-cão, malvasia fina, rabigato i viosinho.

Produkcja początkowo wygląda tak samo jak produkcja jakiegokolwiek innego wina. Winobranie w Portugalii zaczyna się pod koniec września lub na początku października. Grona są miażdżone w specjalnie przeznaczonych do tego granitowych zbiornikach, a po kilku dniach oddziela się skórę od miąższu, by sok mógł dalej fermentować.

W przeciwieństwie do części win, które wykonywane są tylko z jednej odmiany winogron, porto to w rzeczywistości sztuka mieszania różnych gatunków. Ale to, co tak naprawdę wyróżnia to wino, to wzbogacenie dodatkową dawką alkoholu o średniej zawartości alkoholu ok. 77%. To, jaki będzie efekt, zależy od tego, kiedy dokładnie alkohol zostanie dodany. Gdy winiarz wzmocni wino jeszcze przed zakończeniem fermentacji, powstanie więcej cukru resztkowego i w efekcie powstanie słodkie porto. Jeśli jednak doda alkohol, gdy fermentacja się zakończy, otrzymujemy bardziej wytrawne porto.

Najpopularniejsze style porto

Porto na ogół kojarzy się z pełnymi, słodkimi czerwonymi winami, ale istnieją też odmiany wytrawne i półwytrawne, a także białe i różowe. Ta różnorodność stylów sprawia, że naprawdę każdy może znaleźć coś dla siebie. Choć trudno nam tu wymieniać wszystkie rodzaje porto, to chcemy się skupić na tych najważniejszych, które znajdziesz na półce sklepowej. To właśnie te style powinieneś poznać.

• Vinho do Porto Ruby to młodsza i najpopularniejsza odmiana porto, która leżakuje w butelkach. Nazwa pochodzi od rubinowego koloru wina. To niezbyt skomplikowane słodkie wino – powstaje przez zmieszanie kilku przynajmniej jednorocznych win. Charakteryzuje się świeżością i bardzo owocowym aromatem, jest przeznaczone do szybkiego spożycia. Możesz natknąć się również na odmianę Ruby Reserva, które cechuje się lepszą jakością – jest kupażem różnych roczników, nierzadko pięcio- i siedmioletnich.

• Vinho do Porto Tawny – to właśnie ta odmiana przyciąga całą uwagę. Dojrzewa w beczkach i jest mieszanką różnych roczników. Barwa, na skutek długiego leżakowania i utleniania, jest znacznie jaśniejsza niż ruby porto. Porto tawny ma również więcej smaku – jest bogatsze, bardziej złożone i mniej słodkie. Podstawowa wersja, najczęściej spotykana, dojrzewa w beczkach minimum przez 3 lata, natomiast Porto Twany Reserva potrzebuje co najmniej 7 lat. Istnieje też Porto Tawny ze wskazaniem wieku i dotyczy trunków, które dojrzewały przez 10, 20, 30 lub 40 lat. Im wino starsze, tym akcenty świeżych owoców ustępują nutom owoców suszonych.
• Vinho do Porto Branco – to porto białe, lżejsze od czerwonego, często podawane schłodzone jako aperitif. Ten styl wytwarzany jest z białych winogron i oferuje nuty jabłek i owoców pestkowych z delikatnym orzechowym wykończeniem. Wino dojrzewa w drewnianych beczkach i cechuje się różnym stopniem słodkości. W tej kategorii możemy spotkać Leve Seco – lekko wytrawne wino, dojrzewające od 5 do 10 lat, o zawartości alkoholu ok. 17%, oraz Lagrimę, która jest najsłodszą odmianą białego porto i świetnie sprawdza się w drinkach, np. z tonikiem.

• Porto Rose – stoi między czerwienią a bielą, czyli jest różową odmianą porto. Jest bardzo aromatyczne, z charakterystycznymi nutami jagód i karmelu. Ma też bardzo orzeźwiający smak, w którym wyczuć możemy akcenty czerwonych owoców, głównie wiśni, malin oraz truskawek.

Przy tej okazji musimy wspomnieć jeszcze o kilku odmianach porto – ich raczej warto szukać już w sklepach internetowych lub sklepach specjalistycznych z winem. Te trunki już zdecydowanie polecamy na specjalne okazje.

• Vintage Porto (VP) – pochodzi z jednego konkretnego rocznika. To najbardziej prestiżowy gatunek porto o wysokiej jakości, nierzadko jest również wizytówką konkretnej winnicy. Nie dojrzewa zbyt długo z beczkach – na ogół nie dłużej niż 2 lata. Natomiast w butelce może leżakować bardzo długo, nawet 50 lat, choć średnio czas ten wynosi 5-10 lat. Mówi się, że nieotwarte porto może trwać w nieskończoność, a najlepszym sposobem, by otworzyć najstarsze okazy, jest uderzenia butelki o burtę statku. Wraz z wiekiem poziom cukru i alkoholu spada, natomiast pogłębia się sam smak i aromat wina.
• Late Bottled Vintage (LBV) – to również porto o wyższej jakości. Produkuje się je z winogron pochodzących z jednego zbioru. Wino dojrzewa w beczkach od 4 do 6 lat i ma bardzo głęboką, ciemną barwę. W smaku dominują czerwone owoce z wyczuwalną nutą ciemnej czekolady.

• Garrafeira – ta odmiana porto wytwarzana jest z jednego zbioru, leżakuje w dębowych beczkach od 3 do 6 lat, a następnie jest zlewane do szklanych gąsiorów, by dalej dojrzewało.
• Colheita Port – to jednorocznikowe porto, które dojrzewa w dębowych beczkach przez co najmniej 7 lat, ale może mieć też i 40 lat – od tego głównie zależy cena. Colheita Port zwykle leżakuje w małych beczkach, a po przelaniu do butelki nie wymaga dalszego leżakowania.

Jak serwować?

Może zaskoczyć Was fakt, że porto nie zawsze smakuje najlepiej w temperaturze pokojowej. Wszystko zależy od jego rodzaju. Wytrawne i półsłodkie odmiany często podawane są jako aperitif w celu pobudzenia apetytu i powinny mieć temperaturę ok. 12ºC. Dobrą zasadą jest włożenie butelki do lodówki na 30 minut przed jej otworzeniem. Następnie wino można otworzyć i zostawić na 10 minut na stole, by mogło „pooddychać” i delikatnie się rozgrzać. W przypadku porto słodkiego, bardzo deserowego można je podawać w temperaturze pokojowej lub lekko schłodzone – 17-18ºC.

Wina o wysokiej zawartości alkoholu nie powinno się podawać zbyt ciepłe – wywoła to na naszym podniebieniu uczucie pieczenia, podobne podczas picia whisky lub rumu.

Większość win porto najlepiej serwować w małym kieliszku z wąskim otworem, by ograniczyć parowanie alkoholu i zintensyfikować bukiet. Można też użyć kieliszka do wina.

Foodpairing, czyli z czym najlepiej łączy się porto?

Porto, powszechnie uważane za wino deserowe, doskonale komponuje się ze słodyczami. W przypadku Vinho do Porto Ruby oraz Vinho do Porto Tawny szczególnie polecamy je podawać do ciasta orzechowego lub czekoladowego oraz do sernika. Jednak nie tylko słodkościami człowiek żyje, więc dojrzałe wędliny oraz wędzone sery również dobrze w tym połączeniu się sprawdzą.

Białe i różowe porto lepiej będą pasować do lżejszych potraw – ciast z owocami sezonowymi, np. truskawkami, chrupiących bez, sorbetów lub wypieków drożdżowych. Doskonale sprawdzą się również w towarzystwie owoców morza lub wędzonej ryby.

Słodka chwila z porto! Poznaj nasze ulubiony pary:

• Vinho do Porto Ruby + Leśny pucharek z winnym musem
• Vinho do Porto Tawny + Brownie z wódką
• Vinho do Porto Branco + Pieczone zabajone z białym rumem
• Porto Rose + Owoce pod kruszonką

Zuza Milewska