Język wina, czyli minisłownik z podstawowymi terminami winiarskimi

Gdy wkraczasz w świat wina, na Twojej drodze zaczynają pojawiać się terminy, które na początku mogą wydawać się trudne do zrozumienia. Na szczęście, z czasem „język wina” staje coraz bardziej prosty i zrozumiały.

By ułatwić Ci tę podróż, przygotowaliśmy dla Ciebie mały słownik z podstawowymi terminami. Pewnie niektóre znasz, część może obiła się o Twoje uszy, ale pewnie będą i takie, o których nie miałeś pojęcia. Zebraliśmy je w jednym miejscu, by nauka o winie była jeszcze przyjemniejsza.

• ABV (alcohol by volume)– zawartość alkoholu w winie, wyrażona w procentach.
• Amerykański dąb – rodzaj drewna używanego do starzenia wina, nadający mu nuty wanilii i cedru.
• Amfora – ceramiczne naczynie wyściełane woskiem lub żywicą, używane do fermentacji i dojrzewania wina. Najstarsze znalezione amfory pochodzą sprzed 6999 r. p.n.e.
• Ampelograf – ekspert badający pochodzenie i DNA szczepów winogron. Dziedzina nauki to ampelografia.
• A.O.C. (Appellation d’Origine Contrôlée) – francuski system klasyfikacji win, określający region pochodzenia, używane szczepy winogron i metody produkcji.

Dowiedz się więcej! Francuskie wina. Trudne słowa na etykiecie. Co oznaczają?

• Appassimento – tradycyjna włoska metoda suszenia winogron po zbiorze na słomianych matach, aby skoncentrować cukry i aromaty. Stosuje się ją m.in. w produkcji Amarone i Recioto.
• Aromatyczne wino – wino o intensywnym bukiecie zapachowym, często z wyraźnymi nutami kwiatowymi. Koronnymi przykładami win wybitnie aromatycznych są gewürztraminer, viognier oraz muscat.
• Assemblage – francuski termin oznaczający mieszanie różnych win w celu uzyskania pożądanego stylu (często stosowane w Bordeaux i Szampanii).
• Austeryczne wino – wino, które wydaje się cierpkie i szorstkie w smaku z powodu nadmiaru tanin. Cechuje się także brakiem wyraźnej owocowości, co sprawia, że jego może wydawać się surowe i nieprzystępne.

Jak smakować wino? Przewodnik po degustacji

• AVA (American Viticultural Area) – system klasyfikacji regionów winiarskich w USA, oparty na unikalnym terroir.
• Balans – harmonia między kwasowością, taninami, słodyczą, owocowością i alkoholem.
• Barrique – mała, 225-litrowa beczka dębowa, w której dojrzewają wina.
• Biodynamika – ekologiczne podejście do uprawy winorośli, uwzględniające fazy księżyca i stosowanie naturalnych preparatów z ziół i minerałów.

Dowiedz się więcej! Czym jest wino biodynamiczne?

• Blanc de Blancs – białe wino musujące produkowane wyłącznie z białych winogron (np. 100% Chardonnay w Szampanii).
• Blanc de Noirs – białe wino musujące produkowane z czerwonych winogron (np. Pinot Noir, Pinot Meunier).
• Botrytyzacja – proces ataku szlachetnej pleśni (Botrytis cinerea) na winogrona, który prowadzi do produkcji słodkich win takich jak Tokaj Aszú i Sauternes.

• Bukiet – zbiór aromatów, które można odnaleźć podczas wąchania wina. Może obejmować nuty owoców, przypraw, ziół, kawy, czekolady, nawet skóry i tytoniu.
• Brut – francuski termin oznaczający bardzo wytrawne wino musujące, zwłaszcza szampana.
• Brut nature – najbardziej wytrawny styl szampana, zawierający 0-3 g cukru na litr. Nazywany jest również zéro dosage.
• Ciężar wina (ciało) – określenie dotyczące odczucia wina w ustach – może być lekkie, średnie lub pełne.

Czytaj także: Czy wino ma ciało?

• Crémant – francuskie wino musujące produkowane tradycyjną metodą szampańską poza Szampanią.
• Dekantacja – proces oddzielania osadu od wina przez przelanie go do karafki, co także pomaga napowietrzyć wino.
• Długi finisz – opisuje wino, którego smak i aromaty utrzymują się na podniebieniu przez długi czas po przełknięciu.
• Dojrzewanie – przechowywanie wina w beczkach, kadziach lub butelkach przez określony czas, aby smaki i aromaty mogły się ułożyć i nabrać złożoności. Często określane także jako maturacja.

10 mitów o winie, które warto obalić!

• Enologia – dziedzina zajmująca się nauką o winie. Ekspert w tej dziedzinie to enolog.
• Fermentacja – proces przekształcania cukru w alkohol przez drożdże.
• Filtracja – usuwanie osadów z wina przed butelkowaniem.
• Fortyfikowane wino – tzw. wino wzmacniane, czyli z dodatkiem alkoholu (np. porto, madera, sherry).

Czytaj także: Madera – nieśmiertelne wino ze słonecznej wyspy

• Grand cru – francuski termin oznaczający najlepsze winnice w regionie.
• Gran reserva – najwyższa kategoria w hiszpańskiej klasyfikacji win. Wina dojrzewają minimum 5 lat, w tym 2 lata w beczce.
• Metodo Classico – włoski odpowiednik metody tradycyjnej stosowanej w Szampanii do produkcji win musujących (np. franciacorta).
• Mineralność – termin opisujący wina o subtelnych nutach kamiennych, kredowych lub słonych, często kojarzony z terroir w regionach jak Chablis czy Mosel.
• Taniny – związki chemiczne występujące w skórkach winogron i dębowych beczkach, nadające winu strukturę i zdolność do starzenia.

Dowiedz się więcej! Taniny – istota czerwonego wina!

• Kwasowość – nadaje winu rześkości i świeżości. Wpływa nie tylko na smak, ale także na potencjał dojrzewania wina (im wyższa kwasowość, tym lepiej się starzeje). Poziom kwasowości mierzy się na skali pH – im niższa wartość, tym wyższa kwasowość. Dla porównania: cola ma pH 2,5, lemoniada 2,6, a kawa 6,7. Wina zazwyczaj mieszczą się w przedziale 3–4,5 pH.
• Oksydacja – proces kontaktu wina z tlenem, który może rozwijać jego smak lub powodować jego psucie (np. wina sherry są celowo oksydowane).

• Pet-Nat (Pétillant Naturel) – naturalne wino musujące produkowane metodą pradawną (méthode ancestrale), bez dodawania drożdży czy cukru.
• Potencjał dojrzewania – dotyczy win o odpowiednim balansie kwasowości, alkoholu, tanin, cukru i owocowych aromatów, które mogą dojrzewać przez lata, a nawet dekady.
• Siarczyny – to najczęściej stosowany dodatek chemiczny w branży winiarskiej. Mają hamować lub zabijać namnażające się drożdże i bakterie, chroniąc wino przed utlenianiem. Można je dodać na różnych etapach produkcji.

Czytaj także: Siarczyny w winie. Dlaczego nas tak martwią?

• Sur lie – technika dojrzewania wina na osadzie drożdżowym, co nadaje winu większą głębię smaku (często stosowana w muscadet i szampanie).
• Terroir – unikalne warunki glebowe i klimatyczne, wpływające na charakter wina.
• Qvevri – tradycyjne gruzińskie gliniane naczynie zakopywane w ziemi, używane do fermentacji i dojrzewania wina.
• Vin de garde – francuskie określenie dla win o dużym potencjale dojrzewania.
• Wino lodowe – znane również Eiswein (niem.), to rodzaj wina deserowego wyróżniający się unikalnym procesem jego produkcji. W przeciwieństwie do innych win, wino lodowe jest produkowane z winogron, które są zamrożone, gdy są jeszcze na winorośli.

Zuza Milewska

(fot. depositphotos)