Marsala. Sycylijska perła w świecie win

To sycylijskie wzmocnione wino, niegdyś poszukiwane przez enofilów na całym świecie, produkowane przez stulecia, jeśli nie tysiąclecia, w połowie XX wieku wyszło z mody i nie do końca odzyskało swoją pozycję. A szkoda!

Spychana na dolną półkę przez wielu konsumentów, dziś marsala jest gotowa na odkrycie. Poznajmy zatem bliżej to wyjątkowe wino, które od wieków rozgrzewa serca i podniebienia, stając się symbolem sycylijskiej dumy i tradycji.

Jak powstaje marsala?

Marsala zawdzięcza swoją nazwę wiosce na zachodnim wybrzeżu Sycylii. Jej początki sięgają końca XVIII wieku, kiedy to angielski kupiec John Woodhouse odkrył lokalne wina i wprowadził metodę wzmacniania alkoholem, aby mogły przetrwać długie podróże morskie.

Aby wino mogło być legalnie oznakowane jako marsala, musi zostać wyprodukowane w północno-zachodnim zakątku Sycylii z winogron rodzimych dla tego regionu, z których najbardziej ceniona jest odmiana grillo. Popularnymi winogronami są także inzolia i catarratto.

Podobnie jak inne wzmocnione wina, takie jak porto, sherry i madera, marsala wytwarzana jest poprzez dodanie destylowanego spirytusu winogronowego do wina bazowego w celu zwiększenia zawartości alkoholu – zwykle od 15% do 20% ABV. To w tym momencie marsala zyskuje swoją moc i unikalny charakter.

Spirytus zatrzymuje fermentację i pomaga zachować naturalną słodycz wina.  W zależności od pożądanego typu marsali, fermentacja może być zatrzymana wcześniej, aby zachować wyższy poziom cukru resztkowego w winie, co nadaje mu słodki smak.

Następnie to sycylijskie wino wzmacniane leżakuje w dębowych beczkach, a czas dojrzewania różni się w zależności od typu marsali. Niektóre odmiany dojrzewają metodą solera, która polega na stopniowym mieszaniu młodszych roczników wina z starszymi, leżakującymi już w beczkach.

Ostatnim etapem jest często kupażowanie różnych roczników marsali, aby osiągnąć pożądany profil smakowy i aromatyczny.

 

Rodzaje wina marsala

Marsalę można podzielić na różne kategorie, zależnie od koloru, poziomu słodyczy oraz czasu dojrzewania, co przekłada się na jej smak oraz zastosowanie.

Oczywiście każdy z typów marsali oferuje unikalne doświadczenie smakowe, pozwalając odkryć różnorodność i bogactwo tego wyjątkowego włoskiego wina. Wybór odpowiedniej odmiany zależy głównie od okazji, preferencji smakowych oraz potraw, z którymi ma być serwowana.

1. Rodzaje wina marsala według koloru:

• Marsala oro – ma złocistą barwę, uzyskaną dzięki użyciu białych winogron.
• Marsala ambra – bursztynowe wino z dodatkiem moszczu winogronowego, który nadaje mu charakterystyczny kolor i słodycz.
• Marsala rubino – produkowana z czerwonych winogron, ma głęboki, rubinowy kolor.

Większość marsali wytwarzana jest w stylu oro (złoto) lub ambra (bursztyn).

2. Rodzaje wina marsala według stopnia słodyczy:

• Marsala secco – wino wytrawne, zawiera do 40 g cukru na litr. Idealne jako aperitif.
• Marsala semi-secco – wino półwytrawne, zawiera od 40 g do 100 g cukru na litr. Świetne do lekkich deserów.
• Marsala dolce – wino słodkie, zawiera ponad 100 g cukru na litr. Doskonałe do mocnych, słodkich deserów.

3. Rodzaja wina marsala według czasu dojrzewania

• Marsala fine – podstawowa wersja marsali, dojrzewa przez minimum rok. Dostępna w wariantach od wytrawnej po słodką. Jest świetnym wprowadzeniem w świat marsali. Idealnie nadaje się do gotowania, dodając głębi i aromatu sosom, ciastom, a nawet risotto. Jej smak jest bogaty, ale na tyle uniwersalny, że świetnie komponuje się z różnorodnymi składnikami.

• Marsala superiore – dojrzewa co najmniej dwa lata. Ma bogatszy smak i głębsze nuty owocowe. Świetnie nadaje się jako aperitif. Może być podawana zarówno do lekkich przekąsek, jaki i dojrzewających serów.
• Marsala superiore riserva – dojrzewa co najmniej cztery lata, oferując jeszcze większą głębię i złożoność smaku. Jest to wybór dla koneserów, którzy szukają w marsali nie tylko smaku, ale i historii.

• Marsala vergin – dojrzewa przez minimum pięć lat. To wyjątkowy rodzaj marsali, który nie zawiera dodatku słodzonego moszczu winogronowego. Prezentuje niezwykle złożony bukiet aromatyczny, z wyraźnymi nutami dębu, tytoniu i przypraw. Dostępna jest w dwóch wariantach:

Soleras – wino dojrzewa w systemie soleras, co oznacza stopniowe mieszanie młodszych win ze starszymi rocznikami. Proces ten zapewnia niezwykłą złożoność smaku.

Stravecchio/riserva – najbardziej ekskluzywna wersja, dojrzewająca przez 10 lat lub dłużej. Oferuje niepowtarzalną paletę smaków i aromatów, będąc prawdziwym skarbem dla miłośników wina.

Jak smakuje marsala?

Biorąc pod uwagę bogate odmiany wina względem koloru, słodyczy i wieku, marsala ma bardzo zróżnicowany charakter. Smaki te mogą wahać się od słodkich i bogatych, z nutami miodu, fig, suszonych owoców i orzechów, po bardziej wytrawne, z akcentami ziołowymi, tabakowymi i dębowymi.

Można jednak powiedzieć, że dominującymi aromatami są orzechy i suszone owoce, a także nuty miodu akacjowego, przypraw oraz wanilii. Ze względu na bliskość do morza i wulkaniczne podłoże, w winach marsala znajdziemy lekką słoność i mineralność, zwłaszcza w przypadku odmian oro i secco.

Marsala w kuchni

Marsala znajduje szerokie zastosowanie w kuchni, będąc kluczowym składnikiem wielu tradycyjnych włoskich dań. Słodsze wersje doskonale uzupełniają desery, takie jak tiramisu lub zabaglione, dodając im głębi i bogatego, winnego aromatu. Z kolei marsala superiore lub vergine świetnie sprawdzą się jako składnik sosów do dań głównych, zwłaszcza tych z drobiem, cielęciną czy rybami, nadając im wyjątkowego, wyrafinowanego smaku. Wytrawne wersje marsali mogą być również używane do przygotowania risotto, nadając mu intensywny aromat.

• Sprawdź nasz przepis! Kurczak marsala

Wina marsala doskonale komponują się również z serami pleśniowymi o wyraźnym smaku, takimi jak gorgonzola lub stilton. Dobrze komponuje się także z bogatymi, słonymi potrawami, np. z anchois.

Marsala superiore sprawdzi się również jako aperitif, pobudzając apetyt przed głównym posiłkiem. Z kolei marsala vergine, ze względu na swoją złożoność i głębię smaku, będzie idealnym digestifem, czyli trunkiem na zakończenie obfitej uczty.

Eksperci polecają też marsalę do miksologii jako zamiennik wermutu w klasycznych koktajlach oraz składnik, które doskonale łączy się z tonikiem. Może stanowić nawet bazę głęboko pikantnej Krwawej Mary.

• Sprawdź nasz przepis! Bloody Marsala

Marsala, ze swoim bogactwem smaków i możliwościami zastosowania, jest prawdziwym skarbem włoskiej kultury winiarskiej. Bez względu na to, czy preferujesz słodkie desery, wykwintne dania główne, czy po prostu chcesz cieszyć się kieliszkiem doskonałego wina, marsala oferuje coś dla każdego. Pozwól sobie na odrobinę luksusu i zrób miejsce w swoim domowym barku dla tego wyjątkowego wina. Warto!

Wznieśmy toast za marsalę – wino, które nigdy nie przestaje fascynować i inspirować!

Konrad Bukowski

(fot. depositphotos)