Madera – nieśmiertelne wino ze słonecznej wyspy

Madera to portugalskie wino wzmocnione, produkowane wyłącznie na wyspie Madera. Niektórzy porównują go do porto. My nie 🙂 Chociaż uchodzi za jedno z ulubionych win do gotowania, ma dużo więcej do zaoferowania. Jeśli macie chwilę, zapraszamy Was na piękną podróż po smakach madery. Dajcie jej szansę, a z pewnością się zakochacie!

Madera – co to za wino?

Za maderą stoi niezwykle długa historia – jest to bowiem najdłużej produkowane wino gatunkowe. Jak wiele cudownych rzeczy, powstało zupełnie przez przypadek.

W XV wieku wyspa Madera była bardzo ważnym punktem na szlakach handlowych – głównie do Ameryki i Indii. Wino stanowiło część prowiantu dla załogi. Aby wydłużyć jego trwałość, do każdej beczki z winem dolewano brandy. Z czasem okazało się, że ciepło ładowni statku i dodatek mocniejszego alkoholu poprawiło smak wina i dodało mu złożoności. Mało tego, szybko zorientowano się, że wino stało się bardziej stabilne i zdolne do starzenia się niemal… w nieskończoność.

W XVIII wieku winiarze próbowali odtworzyć ten proces na lądzie, wykorzystując słońce do ogrzewania beczek. Metoda ta nazywa się canteiro i jest stosowana do dziś.

Wino, które uwielbia „wylegiwać się” w słońcu

Jak wspomnieliśmy na wstępie, madera to wzmocnione wino pochodzące z wyspy Madera należącej do Portugalii. Wytwarzane jest głównie z kilku odmian winogron, w tym tinta negra mole, sercial, verdelho, bual i malvasia.

Podobnie jak przypadku innych słynnych win wzmacnianych (takich jak marsala, porto i sherry), madera zawiera dodatkową dawkę mocnego alkoholu, najczęściej brandy – ma zwykle 18-20% ABV, podczas gdy „zwykłe” wina zawierają 12-14% alkoholu.

Po wzmocnieniu spirytusem gronowym 96% wina leżakują w beczkach o pojemności 300-650 litrów w specjalnych lożach lub krokwiach na strychu, gdzie mogą wchłaniać ciepło słońca. Temperatura tam dochodzi do ponad 30ºC, a wilgotność wynosi aż ok. 90%. Proces ten trwa minimum cztery lata. Szacuje się, że przez ten czas aż 4-5% zawartości beczki odparowuje. Zjawisko to nazywamy angel’s share.

Do podgrzewania beczek z winem stosuje się też specjalne „piece”, niemniej najlepszy madery to te, które „wylegują się” na słońcu, czyli nabierają swojego smaku w procesie canteiro. Po co ulepszać to, co już jest doskonałe?

Madera – wino, które jest nieśmiertelne

Madera to jedna z najlepszych inwestycji w wino, jakie można zrobić. Dzięki niezwykłemu procesowi ogrzewania i starzenia zamknięta butelka wina jest w stanie przetrwać nawet setki lat. Po otwarciu też szybko nie traci swoich walorów – po ponownym zakorkowaniu może leżeć miesiące, a nawet lata. W przeciwieństwie do innych win, które szybko ulegają dużemu utlenieniu, madera nie zamienia się w ocet. Warto tylko zapewnić jej chłodne, ciemne miejsce, z dala od źródeł ciepła.

Podsumowując, madera to niezniszczalne wino, które może trwać… Cóż, wydaje się, że wieki 🙂

Wszystkie odmiany madery

Wybierając butelkę, warto zwrócić uwagę na nazwę odmiany winorośli na etykiecie – daje nam to ogromną wskazówkę co do stylu wina. Chociaż wszystkie wina madera mają wysoki poziom kwasowości, mają różne poziomy słodyczy.   

• Seco (wino wytrawne) – to najbardziej wytrawny, chrupiący i najświeższy styl. Powstaje najczęściej z odmiany sercial. Ze względu na bardzo wysoki poziom kwasowości, nazywane jest także esgana cao, co oznacza dosłownie dusiciel psa 🙂

• Meio Seco (wino półwytrawne) – to wino o lekko pikantnych, dymnych i karmelowych nutach. Charakteryzuje się też tropikalnym, a czasem kwiatowym aromatem. To wino pełne, o bardzo zrównoważonej kwasowości i dość długim finiszu. Powstaje najczęściej z odmiany verdelho.

• Meio Doce (półsłodkie) – lekko słodkie wino ze smakami palonego karmelu, kawy, kakao oraz rodzynek. Ma dobrą strukturę, zwykle o bursztynowej barwie, ze złotymi refleksami, które z wiekiem ciemnieją. Z czasem staje się też bardziej miękkie i wciągające. Powstaje z winorośli boal (bual). To odmiana, która prawdopodobnie najlepiej reprezentuje równowagę między kwasowością a słodyczą.

• Doce (wino słodkie) – najsłodszy styl z bogatymi nutami, o bursztynowym kolorze, który z czasem nabiera głębi i intensywności. W ustach pełne i aksamitne z nutami miodu, karmelu, przypraw, rodzynek i czekolady, z długim i przyjemnym finiszem. Powstaje z odmiany malvasia. To wino dla prawdziwych hedonistów.

Z odmiany tinta negra mole powstają wina we wszystkich odmianach. Informacji o poziomie słodyczy trzeba szukać na etykiecie. Najczęściej produkuje się z niej wina młodsze – 3- i 5-letnie. Przez długi czas były niedoceniane, co obecnie bardzo się zmienia. Tinta negra wraca do łask!

Warto pamiętać! Jeśli wino jest wytwarzane z jednej z „klasycznych” odmian winorośli (sercial, verdelho, boal, malvasia), będzie to zaznaczone na etykiecie. Wino z tinta negra mole będzie oznaczone najczęściej jedynie poziomem słodyczy.

Jak oznacza się wiek madery?

3, 5, 10, 15 i 20 lat – to najczęściej spotykany czas leżakowania wina. Jeśli jest to kupaż, na etykiecie podany jest wiek najmłodszej odmiany wina.

• Single harvest – to wino z jednego rocznika, które leżakowało w beczce od 5 do 10 lat (metoda canteiro).
• Colheita – to wino z jednego rocznika, które leżakowało w beczce przez 12-18 lat w beczce (metoda canteiro).
• Frasquera (Vintage) – to wino o najwyższej jakości, które leżakowało w beczkach przez co najmniej 20 lat, a w wielu przypadkach przez 40, 70, 100 lat lub nawet i więcej (metoda canteiro). Te dojrzałe wina mają charakterystyczny orzechowy posmak z nutami karmelu, toffi, marmolady oraz rodzynek.

Jak pić wino z Madery?

Nie chcemy Wam niczego narzucać, ale warto przestrzegać kilku wskazówek, by madera pokazała całe swoje bogactwo. Wytrawną maderę warto schłodzić do temperatury 11-12ºC i podawać w standardowych kieliszkach do wina białego. Bez problemu będziecie mogli nim zakręcić, by napowietrzyć wino i uwolnić cały aromat.

Słodsze odmiany powinny mieć temperaturę ok. 15ºC – w tym przypadku użyj małego kieliszka do wina porto lub innego kieliszka do wina deserowego. Możesz też sięgnąć po sniftera. Zwężający się ku górze kieliszek ograniczy parowanie i zintensyfikuje aromat wina.

Wytrawne style madery idealnie nadają się jako aperitif. Doskonale też pasują do delikatnych serów, wędzonego łososia, sałatek z dressingiem ziołowym oraz tart owocowych.

Słodsze madery idealne są jako digestif – poprawiają trawienie. Można je popijać jak koniak. Świetnie pasują do bogatszych serów, np. pleśniowych, tłustych orzechów, suszonych owoców oraz deserów czekoladowych.

Madera to niezwykłe wino. Chociaż jest podobne do innych win wzmacnianych, to jego długowieczność jest naprawdę wyjątkowa. Rozsmakujcie się w maderze, a będziecie czuć smak lata przez cały rok!

Konrad Bukowski

(fot. depositphotos)