Zakochaj się w węgierskim winie!

Węgry – ten oddalony o niespełna 400 km od Polski kraj jest jednym z najciekawszych producentów wina w Europie. Choć nie należy do winiarskich potęg, to ma sporo do zaoferowania – rocznie produkuje średnio 2,5 mln hektolitrów wina, co daje Węgrom obecnie 14. miejsce na liście światowych wytwórców.

Jednak nie dalej niż 100 lat temu Węgry były jednym z najważniejszych producentów wina na Starym Kontynencie. Niemal każdy królewski dwór wypełniał kielichy drogocennym płynem z Tokaju.

Niestety, dwie wojny światowe oraz ponad czterdzieści lat komunistycznej rzeczywistości sprawiły, że nieco o węgierskich winach zapomnieliśmy. Na szczęście Węgry wracają do gry, i to z rozmachem. Z 22 regionami winiarskimi uprawiającymi setki odmian winorośli, kraj ten oferuje wiele wspaniałych win do odkrycia.

Przyjrzyjmy się zdobyczom węgierskiego winiarstwa i 4 najlepszym regionom winiarskim o dumnych nazwach Eger, Tokaj, Villány i Somló.

Szczypta winiarskiej historii

Produkcja wina w Węgrzech sięga czasów Celtów, którzy to zaczęli sadzić winorośle wokół majestatycznego jeziora Balaton. Miało to miejsce na długo zanim plemiona węgierskie podbiły te tereny w IX wieku.

W średniowieczu uprawę winorośli powierzono benedyktynom. Na przełomie XII i XIII wieku na zimie węgierskie przybywali osadnicy niemieccy, francuscy i włoscy, którzy pomogli udoskonalić i unowocześnić produkcję wina. Niestety najazdy Turków w XVI sprawiły, że ludzie musieli opuścić swoje winnice. Osiedlali się na niezamieszkałej północy i z czasem to tam zaczęły powstawać nowe ośrodki winiarskie, zwłaszcza w Sopronie i Tokaju, który to wkrótce stał się jednym z najsłynniejszych regionów, goszczący papieży, królów, cesarzy i rosyjskich carów.

Węgierski przemysł winiarski rozkwitł po utworzeniu Cesarstwa Austro-Węgierskiego w 1867 roku. Węgry stały się drugim co do wielkości producentem wina w Europie, zaraz po Francji. Niestety najpierw wielka plaga filoksery (mszycy) trawiącej europejskie winnice, a później 2 wojny światowe i 40 lat komunistycznych rządów niemalże zabiło węgierskie winiarstwo.

Odrodzenie winiarstwa w Węgrzech

Od lat 90. (po upadku komunizmu) widać odrodzenie winnic w Węgrzech. Małe rodzinne winiarnie rozwijały się w zawrotnym tempie – zaczęto poprawiać standardy i śledzić winiarskie trendy. Jednak Węgrom trudno było wrócić na to miejsce w winiarskim świecie, które zajmowali przed wiekiem. Dlaczego? Wina słodkie nie są obecnie modne, więc Tokaj stracił część rynku – mało kto w ogóle wie lub pamięta, że Tokaj wytwarza też wina wytrawne.

Poza tym wina z Francji lub Włoch nie za bardzo chcą oddać miejsce winom węgierskim – bez względu na to, jak dobre może być cabernet franc zrobione w węgierskiej winnicy, to większą ekscytację za granicą wywoła i tak wino z rodowodem francuskim.

Jest to dość niesprawiedliwe, ale samym Węgrom chyba to nie przeszkadza. Sami chętnie wypijają większość wyprodukowanego przez siebie wina. Spożycie wina w Węgrzech na jednego mieszkańca należy do najwyższych na świecie 😉

4 główne regiony winiarskie w Węgrzech

Choć łącznie na terenie Węgier znajdują się 22 okręgi winiarskie, to najlepsze i najsłynniejsze wina powstają w 4 regionach.

Tokaj

To najstarszy na świecie sklasyfikowany region winiarski wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Składa się z 28 historycznych wsi i miasteczek w północno-wschodnich Węgrzech i wielu najlepszych winnic w kraju.

W XVII wieku słodkie aszú rozsławiło Tokaj, ale dziś region produkuje także wina wytrawne i pezsgő. Aby otrzymać oznaczenie Tokaj, wino może powstać tylko z 6 rodzimych odmian: furmint, hárslevelü, kabar, kövérszölö, zéta i sárgamuskotály.

Tokaje aszú to wina botrytyzowane – to oznacza, że wytwarzane są z winogron, na których rozwinęła się szlachetna pleśń. Wino jest złociste, niezwykle słodkie (120-180 g cukru na 1 litr) i przy odpowiednich warunkach może leżakować w nieskończoność.

Aszú smakuje jak kandyzowane mandarynki i morele, z dodatkiem miodu i przyprawowej nuty cynamonu oraz goździków. Jednak nie bójcie się, że wino to będzie mdłe – w najlepszych aszú ekstremalną słodycz równoważy dobra kwasowość.

Trzeba jednak sobie zdać sprawę, że tokaj aszú ma też swoją cenę – jakościowe wina mogą kosztować od 60 zł za butelkę o pojemności 500 ml.

Ciekawostka! Przed wynalezieniem rafinowanego cukru dwory królewskie w całej Europie spożywały słodki tokaj z filigranowych kryształowych łyżeczek.

Wytrawny tokaj

Sporo wytrawnych win powstaje z odmiany furmint. Mają szeroką gamę stylów – mogą smakować jak rześki grüner veltliner, mieć kwiatowy, lekko wytrawny charakter jak riesling lub być pełne i bogate jak chardonnay.

Eger

Leży na północny wschód od Budapesztu. Tu powstają cudowne pikantne wina, zarówno czerwone, jak i białe. Ten rejon jest najbardziej znany z dwóch odmian: Bikaver (wino czerwone) oraz Egri Csillag (wino białe).

• Egri Bikavér – w dosłownym tłumaczeniu oznacza „byczą krew”. Termin odnosi się do pięknego koloru oraz bogatego w garbniki i przyprawy smaku. Zgodnie z przepisami wino musi składać się z co najmniej trzech odmian winorośli, a przynajmniej 50% mieszanki musi stanowić rodzime czerwone winogrono, którym jest zazwyczaj kékfrankos. W dobrym winie możesz spodziewać się pełniejszego ciała, ciemnych owoców, konfitury oraz dobrej kwasowości.

Uwaga! Kadarka również się kwalifikuje do Egri Bikavér, więc wybieraj mądrze. Niestety na półkach sklepowych wciąż można dostać relikty komunistycznego winiarstwa. Od win za 10 zł lepiej trzymaj się z daleka.

• Egri Csillag – według legend wędrowcy, podążając do Egri, szukali błyszczących dachów chat winiarskich na szczycie wzgórza Nagy-Eged, które nazywali „gwiazdami Egri” – stąd właśnie nazwa wina. Ta wyjątkowa mieszanka składa się z co najmniej 4 odmian białych winogron, a przynajmniej 50% mieszanki muszą stanowić rodzime winogrona. Wino jest bardzo aromatyczne, pełne nut kwiatowych i owoców tropikalnych.

Villány

To ciepły region położony na najbardziej wysuniętym na południe krańcu Węgier. Słynie szczególnie z bogatych win czerwonych, takich jak cabernet franc, merlot, cabernet sauvignon oraz kékfrankos.

Warto podkreślić, że w Villány powstają wina światowej klasy – eleganckie, z dobrą taniną i strukturą, z doskonałą równowagą między owocem a kwasowością.

Somló

To najmniejszy region winiarski w Węgrzech – na zaledwie 300 hektarach rozciągają się rodzinne winnice na maleńkich działkach, gdzie powstają jedne z najbardziej fascynujących win.

Wyjątkowy terrior (winnice położone są na wygasłym wzgórzu wulkanicznym) sprawia, że rodzą się tu najbardziej dymne i charakterne wina białe. Na uwagę szczególnie zasługuje winorośl juhfark („owczy ogon”), która daje popielate, pikantne i ostre wina. Nie brakuje tu jednak i nut cytrynowych oraz mineralności.

Wino węgierskie może zaoferować Ci więcej niż się spodziewasz. Lokalne style, różnorodność, bogata i długa tradycja winiarska sprawiają, że dla miłośnika wina może być to naprawdę wspaniała przygoda.

Świeże wina z Egri, złota słodycz Tokaju, bujne czerwienie Villány oraz popielate wina Somló –  one czekają tylko, by stać się kolejnymi gwiazdami świata winiarskiego, Twojego świata. Każde otwarcie węgierskiego wina jest jak przygoda, a pierwszy łyk jak pisanie nowej historii. Warto!

Tomasz Lipiński

(fot. depositphotos)