Jak jedzenie budzi emocje i przywołuje wspomnienia?

Czy kiedykolwiek zapach świeżo pieczonego chleba nagle przeniósł Cię myślami do kuchni Twojej babci? Albo smak pierwszych truskawek w maju wywołał uśmiech i przypomniał dzieciństwo na działce? To nie magia – to neurobiologia.

Jedzenie to nie tylko kwestia zaspokojenia głodu. To podróż w czasie i jeden z najpotężniejszych wyzwalaczy wspomnień, jakie zna ludzki mózg. W tym tekście przyjrzymy się, dlaczego tak się dzieje – z perspektywy nauki, psychologii i codziennego życia. A wszystko po to, by lepiej zrozumieć, że kuchnia to nie tylko miejsce, gdzie się gotuje, ale też gdzie przechowuje się… wspomnienia.

Kuchnia to miejsce pełne wspomnień (fot. Pablo Merchán Montes/Unsplash).

Aromat to wspomnienie w czystej postaci

Nasz mózg to sprytna maszyna, która magazynuje nie tylko fakty, ale też zmysłowe doznania.

Gdy jemy, angażujemy wszystkie zmysły: wzrok, dotyk, słuch (tak, chrupanie ma znaczenie!), smak i węch. A węch, choć często niedoceniany, to prawdziwy strażnik wspomnień. Dlaczego?

Dlaczego Twój mózg myśli, że jedzenie i seks to to samo?

Zmysł węchu jest ściśle połączony z układem limbicznym – badania neurobiologiczne pokazują, że zapachy aktywują nie tylko ośrodki zapachowe, ale też hipokamp (odpowiedzialny za pamięć) i ciało migdałowate (centrum emocji).

I to właśnie dlatego aromat ciasta drożdżowego może wywołać autentyczne wzruszenie. To zjawisko nosi nazwę efektu Prousta, od słynnej sceny z książki „W stronę Swanna”, w której smak magdalenki zanurzonej w herbacie wywołuje lawinę wspomnień z dzieciństwa.

• Czytaj także! Dlaczego warto gotować w domu?

Wspólne gotowanie to zabawa i część pozytywnego doświadczenia kulinarnego (fot. Becca Tapert/Unsplash).

Emocje przy stole

Jedzenie ma też moc budowania więzi. Kolacja z bliskimi, wspólne gotowanie czy nawet skromny posiłek z partnerem to momenty, które zapamiętujemy nie ze względu na składniki, ale emocje.

Psychologia mówi o zjawisku comfort food – to dania, które przynoszą nam poczucie bezpieczeństwa, radości lub ulgi. Mogą być kaloryczne, czasem zupełnie niezdrowe, ale niosą ze sobą ładunek emocjonalny. Czekolada, rosół, domowy makaron – to tylko kilka przykładów, które łączymy z ciepłem, bezpieczeństwem, miłością.

Co ciekawe, badania pokazują, że jedzenie w samotności rzadziej przynosi satysfakcję. Wspólny posiłek nie tylko lepiej smakuje, ale też obniża poziom stresu, poprawia nastrój i… zbliża. Gotowanie może więc być nie tylko obowiązkiem, ale aktem czułości.

• Czytaj także! Jak gotowanie wpływa na nasz nastrój?

Znane smaki i aromaty są w stanie szybko poprawić nasz nastrój! (fot. Conscious Design/Unsplash)

Smaki, które opowiadają historię

Każdy z nas nosi w sobie kulinarne wspomnienia – smaki i zapachy, które ukształtowały nasze dzieciństwo. Dla jednych to mleko z miodem, dla innych jajka w majonezie, kiszone ogórki z piwnicy dziadka, a dla jeszcze innych – zupa pomidorowa z domowym makaronem.

W kuchni zapisuje się historia rodziny. Babcia nie zostawiła po sobie pamiętnika, ale każdy wie, jak robiła swoje pierogi. Mama nie pisała bloga, ale jej przepis na sernik zna cały dom. Jedzenie to język pamięci międzypokoleniowej, a potrawy stają się rytuałami.

Nie bez powodu w czasie świąt przygotowujemy te same dania – to sposób na pielęgnowanie ciągłości emocjonalnej. To samo dotyczy dań regionalnych – kuchnia to często ostatni bastion kultury, który przetrwał migracje, zmiany ustrojowe czy nowoczesność. Antropolodzy zwracają uwagę, że jedzenie jest głęboko zakorzenione w tożsamości.

Radość z jedzenia – twórz pozytywne doświadczenia!

Dlaczego wracamy do smaków z przeszłości?

W czasach, gdy świat pędzi coraz szybciej, szukamy tego, co znane i przewidywalne. Smak dzieciństwa staje się bezpieczną przystanią. To dlatego tak popularne są książki kucharskie „retro”, powrót do PRL-owskich przysmaków czy produkty stylizowane „na dawną recepturę”.

Nostalgia w kuchni to nie tylko sentyment, ale też mechanizm radzenia sobie ze stresem. Gdy życie przytłacza, wracamy do rzeczy prostych – zupy ogórkowej, chleba z masłem i solą, makaronu z serem. To jedzenie nie tylko „dla żołądka”, ale też dla duszy.

Marketingowcy już dawno to zauważyli – dlatego w sklepach widzimy oranżady w szklanych butelkach, „mleko prosto od krowy” i dżemy „jak u babci”. Smak przeszłości to produkt, który się sprzedaje, bo daje coś więcej niż satysfakcję smakową – daje emocjonalny spokój.

• Czytaj także! Slow living w kuchni. Gotowanie jako sposób na relaks

Slow living to też czerpanie przyjemności z każdego etapu gotowania (fot. depositphotos).

Jedzenie to emocje na talerzu. To sposób na podróż w czasie, kontakt z przeszłością i budowanie nowych wspomnień. Wystarczy otworzyć słoik ogórków kiszonych, upiec placek z jabłkami albo wypić herbatę taką, jaką piła Twoja mama. W kuchni nie chodzi tylko o smak. Bo niektóre potrawy niosą w sobie więcej wspomnień niż całe albumy ze zdjęciami.

Zuza Milewska

(fot. deposithotos)