Chorwackie wina – co najlepiej pić? Przewodnik po regionach i szczepach

Nie ma co ukrywać – Polacy uwielbiają Chorwację. To jeden z najczęściej wybieranych kierunków wakacyjnych. Szacuje się, że w tym roku tę wyjątkową krainę odwiedzi aż 1,2 miliona naszych rodaków. To wynik, który stawia nas w czołówce zagranicznych turystów w tym kraju – tuż za Niemcami i Słoweńcami.

Nie ma się co dziwić! Kochamy chorwackie zatoki, skaliste plaże, zapach lawendy w powietrzu … Z chęcią tam wracamy zachwyceni słoneczną pogodą, lazurową wodą, grillowanymi kalmarami i… winem, które smakuje najlepiej przy stoliku z widokiem na morze!

Chorwacja to jeden z ulubionych kierunków wakacyjnych Polaków (fot. depositphotos).

Ale czy wiesz, co tak naprawdę pijesz w Chorwacji? Jakie szczepy tam dominują, które regiony warto zapamiętać i które etykiety zabrać ze sobą do domu? Przygotowaliśmy dla Ciebie mały przewodnik, który odkryje nieco tajemnic chorwackiego winiarstwa. Sprawdź, co musisz wiedzieć, zanim wybierzesz się w podróż.

Chorwacja – winiarstwo z tradycją starszą niż Rzym

Historia chorwackiego winiarstwa sięga czasów Ilirów, czyli ponad 2500 lat temu. Później rozwijali je Grecy na wyspach Korčula i Hvar, zakładając pierwsze udokumentowane winnice, a Rzymianie rozszerzyli uprawy winorośli na kontynent, wprowadzając bardziej zorganizowane metody produkcji.

Obecnie łączna powierzchnia winnic w Chorwacji wynosi ok. 132000 ha. Wiele z nich to niewielkie parcele na stromych, kamienistych tarasach lub w kontynentalnych dolinach, co daje ogromne zróżnicowanie stylów win. Aktualnie uprawia się aż 130 odmian szczepów wina, z czego 40 to autochtoniczne odmiany, czyli takie, które nie występują w żadnym innym kraju.

Chorwacja może się pochwalić wieloma autochtonicznymi odmianami (fot. depositphotos).

Chorwacja dzieli się na 4 główne regiony winiarskie – Chorwacja Kontynentalna, Slavonia i Podunavlje, Istria oraz Dalmacja. Spośród nich wyłania się 16 podregionów i 66 apelacji, które różnią się od siebie tradycjami, klimatem, odmianami uprawianych winogron.

Chorwackie wina dzielą się na 3 klasy jakości:

• stolno vino — wino stołowe,
• kvalitetno vino — wino jakościowe,
• vrhunsko vino — wino najwyższej jakości.

Co ciekawe, Chorwaci piją prawie całe swoje wino „na miejscu”, eksportują zaledwie około 5% produkcji. Dlatego właśnie w sklepach w Polsce chorwackie etykiety wciąż są rzadkością, a jeśli się pojawiają, często są to produkty premium.

Większość win Chorwaci sprzedają u siebie. Na eksport trafia mała część (fot. depositphotos).

Główne regiony winiarskie Chorwacji

1. Dalmacja – serce chorwackiego winiarstwa

Południowa Chorwacja, wzdłuż wybrzeża Adriatyku, obejmuje wyspy (Hvar, Brač, Vis, Korčula) i półwysep Pelješac oraz śródlądową Dalmatyńską Zagorę.

Klimat i styl win:

Dalmacja to przede wszystkim upały, kamieniste tarasy i winnice schodzące niemal do morza. Tutejsze winorośle często rosną w ekstremalnych warunkach – mało deszczu, dużo słońca i ubogie gleby wapienne lub łupkowe, co daje winom intensywną mineralność i koncentrację aromatów.

Winnica na wyspie Korčula (fot. depositphotos).

Najważniejsze szczepy:

• Plavac Mali

Król Dalmacji i najbardziej znana chorwacka odmiana czerwona. Daje wina ciemne, skoncentrowane, o wysokiej zawartości alkoholu (często 14-15%). Aromaty obejmują dojrzałe ciemne owoce (śliwki, jeżyny, czarne wiśnie), suszone figi, rozmaryn, lawendę, zioła śródziemnomorskie, a czasem nuty czekolady i balsamiczne. Taniny są wyraźne, struktura pełna, a wina idealnie komponują się z jagnięciną, dziczyzną i dojrzewającymi serami.

• Crljenak kaštelanski (primitivo/zinfandel)

Odmiana genetycznie identyczna z kalifornijskim zinfandelem i włoskim primitivo. Daje wina o pełnym ciele, mocnym alkoholowym uderzeniu, słodkawych taninach i aromatach malin, wiśni, przypraw korzennych oraz czekolady.

• Babić

Daje ciemne, taniczne czerwone wina o aromatach czarnych jagód, wiśni i mineralnej, lekko słonej końcówce. Uprawy często prowadzone są na tarasowych winnicach z widokiem na Adriatyk.

• Pošip

Najważniejsza biała odmiana Dalmacji, szczególnie z wyspy Korčula. Wina z pošip są aromatyczne, mineralne, o średnim lub pełnym ciele. Pachną morelą, melonem, figami, cytrusami, czasem ziołami, a ich świeżość świetnie łączy się z owocami morza, grillowanymi rybami oraz risotto z owocami morza.

• Maraština (rukatac)

Mniej znana biała odmiana dająca świeże, cytrusowe, lekkie wina stołowe o przyjemnej kwasowości, idealne do codziennego picia na tarasie.

2. Istria – chorwacka Toskania

Północno-zachodnia Chorwacja, granicząca ze Słowenią i Włochami, z miastami takimi jak Pula, Rovinj i Umag.

Klimat i styl win:

Istria to region o łagodniejszym klimacie śródziemnomorskim z wpływem Alp Julijskich. Gleby to głównie terra rossa (czerwona gleba wapienna bogata w żelazo). Styl tutejszych win często porównuje się do win włoskich z Friuli.

Widok na winnice na półwyspie Istria (fot. depositphotos).

Najważniejsze szczepy:

• Malvazija istriana (malvasia istriana)

Flagowa biała odmiana Istrii. Daje wina świeże, mineralne, o aromatach cytrusów, gruszki, jabłka, białych kwiatów i charakterystycznej, lekko gorzkawej, migdałowej końcówce. Styl zależy od producenta – od lekkich, rześkich win codziennych po bardziej kremowe, dojrzewane na osadzie i w beczce.

• Teran

Autochtoniczny czerwony szczep, dający wina o wysokiej kwasowości, średniej budowie, rubinowym kolorze i aromatach ciemnych jagód, wiśni, śliwki, często z pikantnym, lekko pieprznym finiszem.

• Refošk (refosco)

Rzadziej spotykany, daje wina o głębokim kolorze, wysokiej kwasowości i aromatach leśnych owoców z nutą ziół.

3. Kontynentalna Chorwacja – królestwo białych win

To północna i centralna Chorwacja, regiony Zagorje-Međimurje, Prigorje-Bilo Gora i Moslavina, w pobliżu Zagrzebia i granicy ze Słowenią oraz Węgrami.

Klimat i styl win:

Regiony z klimatem kontynentalnym i chłodnymi nocami sprzyjającymi zachowaniu kwasowości. Gleby są żyzne, lessowe i gliniaste, co wspiera uprawę białych odmian. Wina mają europejski styl – lekkie, rześkie, o wyraźnej kwasowości i mniejszej zawartości alkoholu.

Widok na winnicę w regionie Krapiny-Zagorja (fot. depositphotos).

Najważniejsze szczepy:

• Grasevina (welschriesling)

Najczęściej uprawiana biała odmiana Chorwacji, daje wina świeże, lekkie, o aromatach zielonych jabłek, cytrusów i białych kwiatów. Styl przypomina lekkie włoskie soave czy austriackiego grüner veltlinera w prostszym wydaniu.

• Rajnski Rizling (riesling)

W niektórych rejonach uprawia się również klasycznego rieslinga, dającego bardziej mineralne, kwasowe wina o potencjale starzenia.

• Pinot Sivi (pinot grigio) i chardonnay

Międzynarodowe odmiany, często w stylu lekkim, owocowym, bez beczki.

4. Slavonia i Podunavlje – królestwo graševiny

Wschodnia Chorwacja, wzdłuż Dunaju, w okolicach miast Ilok, Baranja, Kutjevo i Đakovo, graniczących z Serbią i Węgrami.

Klimat i styl win:

Kontynentalny, z gorącymi latami i mroźnymi zimami. Gleby gliniaste, wapienne i lessowe, idealne dla białych odmian. Styl win – lekkie, świeże, kwasowe, często mineralne i bardzo pijalne.

Beczki wina na tle Dunaju (fot. depositphotos).

Najważniejsze szczepy:

• graševina (welschriesling)

Dominująca odmiana regionu. Wina o aromatach jabłek, gruszek, cytrusów, kwiatów polnych i lekkiej mineralności.

• cabernet sauvignon, merlot

Uprawiane w stylu europejskim – eleganckie, zbalansowane, o aromatach ciemnych owoców, ziół i lekkiej beczki.

• frankovka (blaufränkisch)

Najważniejsza czerwona odmiana. Wina lekkie do średnich, z aromatami wiśni, czereśni, przypraw i lekkiej ziemistości. Dobre do wędlin, pieczonych mięs i serów.

Najlepsi producenci i ich styl

• Kozlović (Istria) – mistrz Malvaziji, tworzy wina świeże, aromatyczne i bardzo eleganckie.
• Bibich (Północna Dalmacja) – ikona nowoczesnego winiarstwa, znany z win eksperymentalnych i naturalnych, m.in. białego Lučica (pošip z beczki) oraz pełnych plavac mali.
• Grgić Vina (Pelješac) – winiarnia założona przez Mike’a Grgicha, legendę kalifornijskiego chardonnay, wracającego do korzeni w Chorwacji.
• Stina (wyspa Brač) – wina o niezwykłej mineralności, etykiety inspirowane kamieniem i rzeźbą, typową dla tej wyspy.
• Krauthaker (Slavonia) – znany z doskonałej graševiny, zarówno w lekkiej, jak i beczkowej odsłonie.
• Kabola i Roxanich (Istria) – producenci naturalnych win pomarańczowych z Malvaziji, dojrzewanych w amforach.
• Miloš (Pelješac) – klasyczny producent plavac mali w najlepszym, tradycyjnym stylu.

Konrad Bukowski

(fot. depositphotos)