Retsina – greckie wino bogów. Wszystko, co musisz o nim wiedzieć!

Słyszałeś kiedyś o retsinie? Gdybyśmy cofnęli się do końca lat 60., 70. XX wieku, moglibyśmy podziwiać piękne greckie pocztówki, na których byłby jaskrawoczerwony lub niebieski drewniany stół ustawiony nad brzegiem morza, zwieńczony maleńkimi talerzykami pełnymi greckich mezedes i kieliszkami złotej retsiny właśnie w komplecie z kołyszącymi się łodziami rybackimi w tle.

Retsina wywodzi się ze starożytnej tradycji winiarskiej, której początki sięgają II wieku p.n.e. Legendy mówią, że w jej smaku rozkochany był sam Dionizos. Wydawało się, że retsina przetrwała próbę czasu, wszak stała za nią ponad 3500-letnia tradycja. Jednak w latach 80. produkcja jej została wstrzymana i znalezienie dobrego egzemplarza okazało się prawdziwym wyzwaniem.

Obecnie to greckie wino cieszy się coraz większą popularnością, choć prawdopodobnie nieprędko wejdzie do mainstreamu. Jednak jeśli będziesz mieć okazję, warto go spróbować, bo zachwyca swoją unikalnością i bogatą historią. Retsina to część greckiej duszy, której smak i aromat przenoszą wprost do starożytnej Hellady.

Retsina – co to za wino?

W języku greckim słowo retsina zapisuje się jako Ρετσίνα. To głównie wino białe lub lekko różowe, które swój mocny smak zawdzięcza żywicy używanej niegdyś do uszczelniania starożytnych amfor, w których przechowywano wino, a później beczek, oraz jako środek konserwujący.

Produkcja retsiny jest procesem niezwykle unikalnym i starannie pielęgnowanym przez greckich winiarzy. Podstawą jest wykorzystanie tradycyjnych szczepów winorośli, takich jak savatiano, assyrtiko, rhoditis lub athiri. Do moszczu winnego dodaje się żywicę sosnową, która nadaje winu charakterystyczny smak i aromat.

Żywica jest dodawana podczas fermentacji, a następnie usuwana przed butelkowaniem, pozostawiając po sobie subtelny, lecz znaczący wpływ na wino. Proces ten wymaga dużej precyzji i doświadczenia, aby uzyskać idealne proporcje i zbalansowany profil.

Retsina jest sygnowana chronionym oznaczeniem geograficznym w Unii Europejskiej, co oznacza, że nie może być produkowana poza Grecją.

Smak i aromat retsiny

Dzisiejsza retsina jest prawdopodobnie o wiele bardziej wyrafinowana i smaczniejsza niż ta produkowana 2000 lat temu. Ta w starożytnym stylu była niesamowicie ostra i mogła wydzielać nieprzyjemny aromat terpentyny. Postęp w technologii produkcji wina oraz zmniejszenie ilości użytej żywicy zdecydowanie złagodziły profil retsiny.

W nowoczesnym stylu nadal widać mnóstwo sosnowych aromatów, które pewnie nie każdemu przypadną do gustu, ale znajdziemy tu również nuty cytrusowe oraz ziołowe. Jednak ostateczny charakter wina zależy od odmiany winorośli.

Wina retsina produkowane z winogron assyrtiko mają zwykle bardziej „kanciasty” styl (ale dojrzewają dłużej), podczas gdy te z odmiany savatiano mają bardziej hojny smak z aromatami dojrzałych jabłek i brzoskwiń, a także oleistą konsystencję na podniebieniu.

Trzeba również zwrócić uwagę na różnice smakowe wynikające z regionu produkcji i specyficznych metod stosowanych przez różnych winiarzy. Wina z północnych regionów Grecji mogą mieć bardziej wyraziste nuty ziołowe, podczas gdy te z południa mogą być delikatniejsze i bardziej owocowe.

Jeśli chcesz spróbować retsiny, warto poszukać rekomendowanych producentów i miejsc zakupu. Wśród nich znajdziesz zarówno lokalne winiarnie w samej Grecji, jak i specjalistyczne sklepy internetowe oferujące szeroki wybór alkoholi, również tych mniej popularnych. Do najbardziej cenionych producentów należą takie marki, jak Kourtaki, Malamatina oraz Kechris.

6 rzeczy o retsinie, o których warto pamiętać!

1. Retsina ma bardzo specyficzny smak, do którego trzeba się przyzwyczaić. Z pewnością nie należy oczekiwać delikatnego białego wina 🙂
2. Doskonale komponuje się z tradycyjnymi greckimi przystawkami, takimi jak wędzony śledź, greckie oliwki, ostry ser kefalograviera, grillowane owoce morza oraz faszerowane warzywa.
3. Retsinę należy pić schłodzoną w tradycyjnych, krótkich kieliszkach (nie w wysokich kieliszkach do wina). Retsina to skromne wino, które najlepiej smakuje w prosty sposób.
4. Nowoczesne wersje są bardziej wyrafinowane, ale można znaleźć także starsze odmiany o mocniejszym, intensywniejszym smaku.
5. Zawartość alkoholu w retsinie waha się pomiędzy 11% a 13%.
6. Retsina powinna mieć orzeźwiający smak, pozostawiający mocny finisz. Bardziej wyrafinowane wersje oprócz sosny mają nuty cytrusów i ziół.

Dlaczego Grecy przestali pić retsinę?

We wstępnie wspomnieliśmy, że w latach 80. popularność retsiny znacząco zmalała. W zasadzie w dość krótkim czasie spadła z boskiego panteonu wina i popadła w niebyt. Grecy, z wyjątkiem zagorzałych fanów i starszych mieszkańców wsi, przestali pić retsinę z wielu powodów.

Przede wszystkim Unia Europejska oraz lokalni eksperci uznali, że żywica dodawana do wina może być toksyczna. W niektórych przypadkach greccy producenci rzeczywiście używali nadmiernej ilości żywicy, aby maskować niską jakość wina, co przyniosło retsinie złą sławę.

Ponadto retsina, podobnie jak inne tradycyjne greckie produkty, była kojarzona z ubóstwem i niższymi klasami społecznymi. W tym samym czasie greccy winiarze zaczęli produkować różne stylowe wina, które mogły konkurować z tymi francuskimi, włoskimi i kalifornijskimi.

Te nowe, bardziej wyrafinowane wina bardzo szybko zyskały popularność. Młodsze pokolenia Greków nie miały tak naprawdę okazji poznać ani docenić smaku retsiny, która była coraz mniej dostępna.

Na całe szczęście dwie greckie firmy – Kourtaki i Malamatina – nie zaprzestały produkcji retsiny, dbając o zachowanie tej unikalnej tradycji i jakości. Dzięki nim przetrwała i wciąż można ją znaleźć na rynku, choć jej gwiazda nie świeci takim blaskiem jak kiedyś.

Konrad Bukowski