Chenin blanc – odmiana, która jest jak kameleon!

Chenin blanc to odmiana winorośli o wyjątkowym potencjale. Jej unikalna cecha to zdolność do produkcji win w niemal każdym stylu – od lekkich i wytrawnych win spokojnych, przez wina musujące, aż po wina słodkie, dojrzewające z udziałem szlachetnej pleśni.

Dzięki wysokiej naturalnej kwasowości, chenin blanc dobrze znosi różne metody winifikacji i dojrzewania, a jednocześnie nadaje się do długiego przechowywania. W efekcie może być wykorzystywane zarówno do produkcji win codziennych, jak i tych klasy premium.

Krótka historia szczepu chenin blanc

Chenin blanc ma długą i bogatą historię – to jedna z najstarszych uprawianych odmian winorośli we Francji. Po raz pierwszy została udokumentowana już w IX wieku w regionie Anjou w Dolinie Loary, choć niektórzy badacze sugerują, że jej korzenie sięgają jeszcze dalej, do czasów rzymskich. Odmiana ta była szczególnie ceniona przez mnichów i klasztorne winiarnie, które zauważyły jej potencjał do produkcji win zarówno wytrawnych, jak i słodkich.

Chenin blanc to jedna z najstarszych uprawianych odmian winorośli we Francji (fot. depositphotos).

Nazwa chenin pojawiła się po raz pierwszy w dokumentach z XV wieku i prawdopodobnie pochodzi od Mont Chenin – wzgórza w pobliżu Tours, gdzie była intensywnie uprawiana. W XVII wieku szczep trafił do Południowej Afryki z rąk francuskich hugenotów – tak narodził się steen, który dziś jest najczęściej uprawianą białą odmianą winorośli w RPA.

Jak smakują wina chenin blanc?

Profil aromatyczny chenin blanc zależy w dużej mierze od klimatu, terroir i stylu samego producenta. W wersjach wytrawnych, szczególnie tych pochodzących z chłodniejszych rejonów, dominują aromaty cytrusów, zielonego jabłka i gruszki, z wyraźną mineralnością, często określaną jako kredowa lub krzemienna. W cieplejszych regionach aromaty przesuwają się w stronę owoców tropikalnych – ananasa, dojrzałej brzoskwini czy moreli, a wina zyskują pełniejsze ciało i miękkość.

Często pojawia się również charakterystyczna nuta woskowa lub lanolina, szczególnie w dojrzalszych wersjach, oraz miód i orzechy w winach słodkich. Wina dojrzewające w beczce mogą wykazywać dodatkowo aromaty wanilii, przypraw korzennych i dymu, ale w dobrze zbalansowanych wersjach beczka nigdy nie dominuje.

Najważniejsze regiony uprawy

Dolina Loary (Francja)

Chenin blanc wywodzi się z Doliny Loary i to właśnie tu osiąga najbardziej klasyczne i złożone formy. Najważniejsze apelacje to:

• Vouvray AOC – apelacja produkująca zarówno wina spokojne, jak i musujące, w pełnej rozpiętości stylów od wytrawnych (sec) po słodkie (moelleux). Tutejsze gleby wapienne i gliniaste nadają winom świeżość i mineralność. Vouvray to również region, gdzie wiele win dojrzewa w piwnicach wykutych w tufie wapiennym.
• Savennières AOC – niewielka, ale prestiżowa apelacja znana z bardzo wytrawnych, intensywnych win z dużym potencjałem dojrzewania. Tutejsze chenin blanc dojrzewa często w beczkach, co dodaje mu struktury i złożoności.
• Coteaux du Layon, Bonnezeaux, Quarts de Chaume – te apelacje specjalizują się w winach słodkich, wytwarzanych z winogron porażonych szlachetną pleśnią (botrytis cinerea). Są to jedne z najbardziej długowiecznych białych win na świecie.

Wina z Doliny Loary, niezależnie od stylu, cechują się wyraźną kwasowością i tym, że w pełni oddają charakter terroir.

Południowa Afryka (RPA)

Republika Południowej Afryki jest obecnie największym producentem chenin blanc na świecie. Szacuje się, że ponad 17% wszystkich winnic w kraju obsadzonych jest tą odmianą. Tutaj chenin znane jest pod lokalną nazwą steen.

Wina z RPA występują w szerokim spektrum stylów. Część producentów stawia na lekkie, świeże wina zbierane wcześnie, z dominującą nutą cytrusów i jabłek. Inni produkują wina z dojrzalszych owoców, fermentowane w beczce, bardziej cieliste, z aromatami brzoskwini, pigwy, miodu i ziół.

Szczególnie wyróżniają się tzw. old vine chenin blanc, czyli wina pochodzące z krzewów mających ponad 30-40 lat, rosnących w rejonach takich jak Swartland, Stellenbosch czy Paarl. Te wina charakteryzuje głęboka koncentracja smaku, złożoność i doskonała struktura.

Kalifornia (USA)

Winorośl chenin blanc była kiedyś powszechnie sadzona w Kalifornii, głównie jako komponent tanich blendów. Jednak w ostatnich latach przeżywa renesans. Nowa fala producentów, szczególnie z Central Coast i Clarksburg AVA (okolice Sacramento), stawia na jednoodmianowe butelki o wysokiej jakości.

Kalifornijskie chenin blanc często łączą świeżość z owocowymi nutami. W cieplejszych rejonach pojawiają się aromaty ananasa, melona i brzoskwini, ale wielu producentów dąży do zachowania wysokiej kwasowości, stosując wcześniejszy zbiór i fermentację w stali nierdzewnej. W Clarksburg występują gleby aluwialne i mgły z pobliskiej delty, co sprzyja utrzymaniu kwasowości i pozwala na produkcję win o eleganckim profilu.

Oregon i Waszyngton (USA)

Chociaż chenin blanc nie jest tu odmianą dominującą, coraz częściej pojawia się w ofercie butikowych winiarni. W Oregonie i Waszyngtonie powstają wina o zróżnicowanej strukturze – w Oregonie zwykle z wysoką kwasowością i mineralnością, w Waszyngtonie nieco pełniejsze, z wyraźniejszymi nutami owocowymi. Szczególną jakość osiągają wina z chłodniejszych, wyżej położonych siedlisk z dużą amplitudą temperatur w ciągu doby.

5 ciekawostek o chenin blanc

1. Największe zagęszczenie chenin blanc na świecie? Nie we Francji, a w Południowej Afryce, gdzie uprawia się ponad 50% światowej powierzchni tej odmiany.
2. Dobre chenin blanc, zwłaszcza słodkie z Loary, potrafią dojrzewać w butelce nawet 50 lat, rozwijając z czasem nuty orzechów, wosku i szafranu.
3. Przez lata wielu konsumentów nie znało pełnego potencjału chenin blanc, bo było wykorzystywane głównie do masowej produkcji. Dopiero renesans win naturalnych i single vineyard przywrócił tej odmianie należne miejsce.
4. W Południowej Afryce przez długi czas nie zdawano sobie sprawy, że lokalne steen to ta sama odmiana, co francuskie chenin blanc. Dopiero w latach 60. XX wieku analiza DNA to potwierdziła.
5. Ze względu na wysoką kwasowość, szeroki wachlarz stylów i podatność na terroir, chenin blanc jest uznawane za jedno z najbardziej wszechstronnych kulinarnie win na świecie. To wręcz tajna broń sommelierów.

Chenin blanc daje wina o szerokim profilu aromatyczno-smakowym (fot. depositphotos).

Chenin blanc nie jest winem jednego stylu czy jednego klimatu. To odmiana, która potrafi dostosować się niemal do każdych warunków i oczekiwań. Jej międzynarodowy charakter i zdolność do oddawania terroir czynią z niej jedną z najbardziej fascynujących białych odmian świata. Choć nie zawsze jest w centrum uwagi, coraz częściej znajduje się w kieliszkach świadomych konsumentów poszukujących jakości, różnorodności i autentyczności.

Konrad Bukowski

(fot. depositphotos)