Czy można trenować kubki smakowe? Jak rozwijać wrażliwość na smaki?

Czy smak to dar, z którym się rodzimy, czy umiejętność, którą można rozwijać?

Większość ludzi nie zastanawia się nad tym, jak działa ich zmysł smaku – po prostu jedzą to, co im smakuje. Ale co, jeśli można by nauczyć się smakować lepiej, wyraźniej, intensywniej? W końcu sommelierzy czy szefowie kuchni nie rodzą się z wyjątkową wrażliwością na smaki – oni ją trenują!

Każdy z nas może poprawić swój smakowy „warsztat” i czerpać jeszcze większą radość z jedzenia. I w tym artykule podpowiemy Ci, jak trenować swoje podniebienie, by odkrywać nowe kulinarne doznania.

Jak działają nasze kubki smakowe?

Zanim przejdziemy do praktyki, warto zrozumieć, jak działa nasz zmysł smaku. Na języku mamy tysiące kubków smakowych, które rozpoznają pięć podstawowych smaków:

• słodki – sygnalizuje obecność cukrów, czyli źródła energii,
• słony – odpowiada za wykrywanie soli, niezbędnej do funkcjonowania organizmu,
• kwaśny – informuje o kwasach, często obecnych w niedojrzałych owocach i zepsutym jedzeniu,
• gorzki – ewolucyjnie kojarzony z toksynami, dlatego wiele osób unika gorzkich smaków,
• umami – odkryty stosunkowo niedawno, występuje m.in. w mięsie, serach dojrzewających, grzybach i pomidorach.

Czytaj więcej: Umami – czy piąty smak naprawdę istnieje?

Jednak wbrew pozorom smak to nie tylko kwestia kubków smakowych – ogromną rolę odgrywa węch. Gdy jesteśmy przeziębieni i mamy zatkany nos, jedzenie wydaje się mdłe. To dlatego, że aż 80% doznań smakowych pochodzi z nosa!

Dodatkowo na nasze postrzeganie smaku wpływa też tekstura jedzenia, temperatura (ciepłe potrawy często wydają się intensywniejsze) oraz doświadczenia i wspomnienia.

Jak rozwijać wrażliwość na smaki?

Smak jest kwestią doświadczenia, przyzwyczajeń i otwartości na nowe bodźce. Podobnie jak można wytrenować mięśnie czy słuch muzyczny, można też wyostrzyć swoje zdolności smakowe.

Wrażliwość na smaki to nie tylko kwestia genów – dużą rolę odgrywa neuroplastyczność mózgu, czyli zdolność do uczenia się i adaptacji. Regularne wystawianie kubków smakowych na nowe bodźce sprawia, że zaczynamy dostrzegać więcej niuansów w jedzeniu.

Jak smakować wino? Przewodnik po degustacji

Uważne jedzenie (mindful eating)

Jeśli jesz w biegu, przy telewizorze lub smartfonie, prawdopodobnie nie zwracasz uwagi na smak potraw. Kluczowym krokiem do wyostrzenia smaku jest świadome jedzenie. Jak to robić?

1. Skup się na każdym kęsie – zwróć uwagę na teksturę, temperaturę, intensywność smaku.
2. Przeżuwaj powoli i próbuj wyodrębnić konkretne nuty smakowe.
3. Unikaj rozpraszaczy, takich jak telewizor czy telefon – niech posiłek będzie rytuałem.

Eksperymentowanie z różnymi produktami

Jeśli ciągle jesz te same rzeczy, twoje kubki smakowe się nudzą! Aby je wytrenować, wprowadzaj do diety nowe składniki.

1. Próbuj różnych odmian tego samego produktu – np. kilka rodzajów pomidorów, czekolad o różnej zawartości kakao, różnych rodzajów soli.
2. Wybieraj naturalne produkty zamiast przetworzonych – sztuczne dodatki mogą „ogłupiać” kubki smakowe.
3. Degustuj jedzenie w jego pierwotnej formie – surowe warzywa, naturalne sery, świeże owoce.

Trening smaku w praktyce

Aby nauczyć się lepiej smakować, warto wprowadzić małe, codzienne ćwiczenia:

1. Testowanie smaków „w ciemno” – zamknij oczy i spróbuj rozpoznać produkt tylko po smaku i zapachu.
2. Porównywanie – np. dwóch różnych kaw, rodzajów oliwy czy odmian jabłek.
3. Opisuj smaki – zamiast mówić słodkie, spróbuj określić, czy to słodycz owocowa, karmelowa czy waniliowa itp.

Redukcja nadmiaru soli i cukru

Zbyt duża ilość soli i cukru może „ogłuszyć” kubki smakowe. Stopniowe ograniczanie tych składników sprawia, że zaczynamy dostrzegać więcej subtelnych smaków. Jak to zrobić?

1.  Stopniowo zmniejszaj ilość soli w potrawach – eksperymentuj z ziołami i przyprawami.
2.  Ogranicz słodycze – po kilku tygodniach zauważysz, że naturalna słodycz owoców stanie się intensywniejsza.

Slow food i guilty pleasures – jak znaleźć balans?

Gotowanie z alkoholem

Alkohol nie tylko podkreśla smak, ale też wydobywa ukryte aromaty. To dlatego sosy na bazie wina, whisky czy brandy mają tak głęboki smak.

Wino – podkręca smak mięs, sosów i deserów. Whisky – świetnie komponuje się z czekoladą i wędzonymi potrawami. Gin – aromatyczny, idealny do marynat i dań z owocami morza.

Otwórz się na eksperymenty!

Trening kubków smakowych to coś więcej niż sztuka jedzenia. To sposób na czerpanie większej przyjemności z jedzenia, lepsze parowanie smaków (łatwiej dopasujesz wino do potrawy czy przyprawy do dania) oraz odkrywanie świata kulinarnego na nowo.

Wystarczy trochę uwagi, ciekawości i chęci eksperymentowania, a jedzenie stanie się dla ciebie prawdziwą przygodą.

Karolina Mec

(fot. depositphotos)