Jak czytać etykiety whisky?

Na półkach sklepowych dostępnych jest wiele rodzajów whisky. Wybór jest trudny, szczególnie gdy dopiero poznajemy świat tych alkoholi. O tym, czy sięgniemy po konkretną butelkę, powinna decydować etykieta, a dokładniej informacje zawarte na niej. Sprawdź, co się kryje za popularnymi oznaczeniami.

Przede wszystkim na etykiecie znajdziemy nazwę destylarni, która często nawiązuje do nazwiska założyciela lub miejsca, w którym została wybudowana. W przypadku whisky szkockiej dodatkowo można znaleźć nazwę regionu – w Szkocji znajduje się tyle gorzelni, że została ona podzielona na 5 głównych regionów słynących z produkcji whisky: Highlands, Speyside, Lowlands, Islay oraz Campbeltown.

Dodatkowo na butelce nie brakuje często krótkiej historii destylarni, filozofii, która przyświeca producentom oraz charakterystyki whisky. Jednak oprócz opisów, czasami nawet bardzo kwiecistych, na etykiecie znajdziemy wiele obcobrzmiących terminów. Postaramy się wyjaśnić, co oznaczają, by ułatwić Ci kupno whisky.

Określenie wieku

Na etykiecie, zaraz obok nazwy i miejsca pochodzenia, bardzo często znajdziemy określenie wieku leżakowania whisky w dębowych beczkach. 10 YO oznacza, że trunek dojrzewał 10 lat w danej destylarni. W przypadku połączenia różnych whisky słodowych lub whisky blended podaje się wiek najmłodszego destylatu użytego w tej mieszance. Jednak określenie wieku na butelce nie jest obowiązkowe, możemy więc natrafić na oznaczenie: NAS, czyli no age statement. Wtedy przyjmuje się, że dany trunek dojrzewał minimum 3 lata (dotyczy to whisky szkockiej) lub 2 lata w przypadku trunku z USA.

Rodzaj whisky

• Single malt – to whisky słodowa, jednorodna. Oznacza to, że powstała w danej gorzelni z jednego rodzaju ziarna i nie jest zmieszana z jakąkolwiek inną whisky.
• Blended malt (vatted malt, pure malt) – to połączenie dwóch lub więcej whisky typu single malt pochodzących z różnych destylarni.
• Grain whisky – whisky zbożowa, powstaje z mieszanki różnych, głównie niesłodowanych zbóż – z pszenicy i kukurydzy oraz mniejszych ilości jęczmienia. To podstawowy składnik whisky mieszanych.
• Blended grain –  kompozycja stworzona z dwóch lub więcej whisky typu single grain pochodzących z różnych destylarni.
• Blended whisky – to whisky mieszana, powstaje w wyniku kupażu whisky typu single malt z single grain w dowolnych proporcjach.

• Rye whisky – whisky żytnia, jest wyprodukowana z zacieru, w skład którego wchodzi minimum 51% żyta. Okres leżakowania to co najmniej 2 lata w świeżo wypalonych beczkach z amerykańskiego dębu.
• Single cask (single barrel) – to whisky, która dojrzewała wyłącznie w jednej beczce. Sprzedawana jest dość często jako wersja limitowana w ponumerowanych butelkach (ich ilość zależy jedynie od pojemności beczki, w której leżakował destylat).
• Cask strenght – tak oznacza się whisky, której nie rozcieńczono wodą przed zabutelkowaniem do standardowych 40% lub 43%. Trunek ma moc ok. 60% i jest sprzedawany głównie w wersji limitowanej.
• Single pot still – to określenie odnosi się jedynie do destylatów produkowanych w Irlandii. Takie trunki powstają ze słodowanego (namaczanego, kiełkującego) i niesłodowanego (tzw. zielonego) jęczmienia.

Pochodzenie

• Scotch whisky – produkowana jest jedynie w Szkocji według wytycznych określonych przez Scotch Whisky Regulations 2009. Przeważnie jest destylowana dwukrotnie, a wykorzystywany do produkcji jęczmień jest wędzony w torfowym dymie. Szkocka musi leżakować w dębowych beczkach (o objętości nieprzekraczającej 700 l) przez co najmniej 3 lata.
• Irish whiskey – jest destylowana i leżakowana na terenie Irlandii lub Irlandii Północnej, powstaje z kiełkujących ziaren pszenicy, żyta, owsa, jęczmienia, które są następnie suszone gorącym powietrzem. Musi leżakować w beczkach przez co najmniej 3 lata. Najczęściej jest destylowana potrójnie – dzięki temu whiskey ma jaśniejszy kolor i delikatniejszy smak niż szkocka.
• American whiskey (bourbon) – głównym składnikiem jest kukurydza – powinna stanowić od 51% do 79% zacieru. Pozostałe zboża to najczęściej żyto oraz słód jęczmienny. Destylat musi leżakować minimum 2 lata w świeżo opalonych dębowych beczkach i jest destylowany jednokrotnie.

Inne informacje

• Chill filtered – oznacza to, że przed zabutelkowaniem whisky została schłodzona, a następnie przefiltrowana. Dzięki temu procesowi trunek nie mętnieje w niższej temperaturze (np. po dodaniu lodu). Jeśli whisky nie przeszła tego zabiegu, wówczas na butelce znajdziemy określenie non chill filtered.
• ABV (alcohol by volume) – procentowe stężenie alkoholu.
• Finish (wykończenie) – dodatkowe dojrzewanie, które na ostatnim etapie produkcji wzbogaca whisky o nowe smaki i aromaty (np. po 10 latach latach dojrzewania w standardowych beczkach destylat przelewany jest do nowszych, specjalnie przygotowanych beczek, np. po winie lub koniaku, by wzbogacić jego profil).
• Small Batch – to whisky, która została zabutelkowana z wybranej, niewielkiej liczby beczek (30-40).
• Peat (Peated Malt, Heavily Peated) – to określenie znajdziemy na butelkach whisky torfowych. Oznacza, że w procesie suszenia słodu użyto torfu, co wzbogaca whisky o dymno-torfowy aromat i smak.
• Limited Edition (Distillers Edition) – limitowane serie whisky, skierowane głównie do kolekcjonerów.

Teraz etykieta nie powinna stanowić już tajemnicy. Czytajmy informacje na niej zawarte i wybierajmy świadomie, co włożymy do naszego koszyka na zakupy.

Konrad  Bukowski